zaterdag 8 februari 2020

Buitengewone Beweringen, Buitengewone Bewijzen


Een van de uitgangspunten van het kritisch denken is dat buitengewone beweringen om buitengewone bewijzen vragen. Dit wordt ook wel aangeduid als de Sagan-standaard (genoemd naar de astronoom Carl Sagan). Eveneens staat het bekend als het ECREE-aforisme (Extraordinary claims require extraordinary evidence).

Zoals ik het begrepen heb, is plausibiliteit het criterium. Hoe minder plausibel de bewering, hoe buitengewoner die bewering is. Maar hoe kan ik de plausibiliteit van een bewering beoordelen? Ik zou kunnen nagaan in hoeverre de bewering rijmt met reeds bestaande kennis waarvan de juistheid in hoge mate aangetoond is. Maar dit werpt weer een ander probleem op: ten aanzien van heel veel kennisgebieden ben ik op zijn best een redelijk geïnformeerde leek, maar in veruit de meeste gevallen ben ik volkomen onwetend. Dat maakt het goed hanteren van de Sagan-standaard voor mij behoorlijk lastig.

Daarom stel ik voor niet in eerste instantie de plausibiliteit van een bewering als maatstaf te nemen, maar de implicaties ervan. Als iemand bijvoorbeeld beweert dat God tot hem of haar spreekt, dan kan dat wel of niet waar zijn. Behalve voor die persoon zelf, maakt dat verder niet zoveel uit voor mij of ieder ander. Maar als die persoon stelt dat God geboden heeft dat iedereen zich voortaan alleen te voet mag verplaatsen, en dat het gebruik van elk ander vervoersmiddel streng verboden is, dan heeft dat zeer verstrekkende implicaties. Dan mag – en moet zelfs – extreem sterk bewijs verlangd worden.

Hetzelfde geldt voor therapieën. Als gezegd wordt dat bijvoorbeeld de inname van knoflook de duur en intensiteit van verkoudheid bekort, dan volstaat wat mij betreft anekdotisch bewijs. Aanvullend wetenschap onderzoek zou welkom zijn, maar ik zou geen hele hoge eisen stellen aan de kwaliteit van die studie. Maar als wordt gezegd wordt dat de inname van knoflook een bepaalde agressieve vorm van kanker kan genezen, dan heeft dat verstrekkende implicaties, en mag dus buitengewoon bewijs verlangd worden.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten