Yoga Nidra

Gewoonlijk vereenzelvigen we ons met ons lichaam, gevoelens, gedachten en karakter. Die vereenzelviging met voornoemde zaken wil ik hier aanduiden met het woord zelfbeeld. Hoewel wij dit zelfbeeld nodig hebben om te kunnen functioneren in het leven van alledag, kan het ons ook behoorlijk in de weg zitten. Het kan aanleiding geven tot onvrede, stress, gevoelens van onvrijheid en ongelukkig zijn. De oude yogi's onderkenden dit en zij kwamen tot de slotsom dat het zelfbeeld eigenlijk een illusie is. Zij stelden dat de essentie van ons wezen zuiver gewaarzijn is. Volgens hen is dit gewaarzijn tijdloos en onvergankelijk. Het oorspronkelijke doel van yogabeoefening is dan ook het loslaten van het zelfbeeld, zodat alleen het zuivere gewaarzijn overblijft. Indien men daar in slaagt is men verlicht, men is dan werkelijk vrij en gelukkig.

Toch kun je je terecht afvragen of het nu werkelijk nodig is het zelfbeeld helemaal overboord te gooien, want zoals gezegd hebben we het nodig om te kunnen functioneren. Het zou echter wel prettig zijn als je het zelfbeeld af en toe een beetje losser kunt maken. Speciaal voor dit doel is Yoga Nidra ontworpen.

Het woord 'nidra' betekent zoveel als 'slaap'. Tijdens een Yoga Nidra sessie raak je in een toestand van diepe ontspanning, terwijl je volledig bij bewustzijn blijft. Het is in feite een soort liggende meditatie.

Van tijd tot tijd houdt mijn yogaleraar Yoga Nidra sessies in zijn yogastudio. Als het even kan, neem ik daaraan deel, want het doet me enorm veel goed. Ik ervaar het als een soort innerlijk 'debuggen'. Ook vandaag was er weer een Yoga Nidra. Het lukte mij alleen dit keer niet zo goed om te ontspannen. Ik kreeg het koud en ik had ook last van een pijnlijke stramheid in mijn ellebogen. Ik baalde aanvankelijk als een stekker, maar uiteindelijk probeerde ik gewoon te accepteren dat het dit keer minder lekker ging.

Natuurlijk is het niet fijn als het niet lekker gaat. Maar als je je schrap gaat zetten, dan maak je het vaak alleen maar erger. De kunst is om de situatie gewoon aan te kijken en er vrede mee te hebben dat het op dat moment is zoals het is. Vervolgens is het zaak te veranderen wat je kan veranderen en te aanvaarden wat je niet kan veranderen.

Het was zeker niet de fijnste Yoga Nidra die ik ooit gehad heb. Maar het was wel een hele goede oefening in het ontwikkelen van een meer aanvaardende houding. En dat is toch ook heel waardevol.

Bodymind

Het stof-geest probleem houdt denkers al eeuwenlang bezig. Sommige wetenschappers beweren dat de geest slechts een bijproduct is van fysiologische processen in het lichaam. Bepaalde spirituele leraren onderwijzen juist het tegenovergestelde, namelijk dat het lichaam verdichte geest is. Wie heeft er gelijk? Het laatste woord erover zal nog lang niet gezegd zijn.

T'ai Chi leraren zoals David-Dorian Ross en John Bright-Fey spreken over bodymind. Dus niet body/mind of body-mind, maar aan elkaar geschreven. Hiermee willen ze benadrukken dat lichaam en geest nauw met elkaar verweven zijn. Het lichaam beïnvloedt de geest en de geest beïnvloedt het lichaam. We weten allemaal uit ervaring dat het humeur wonderbaarlijk kan verbeteren door lichamelijke activiteit (wandelen, sporten, dansen, tuin omspitten, etc.). Omgekeerd is het ook zo dat we met onze geest de toestand van ons lichaam kunnen beïnvloeden. Ik vind het te ver gaan om te beweren dat je jezelf gezond kunt denken, maar ik geloof wel dat je je gezondheid kunt ondersteunen door meditatie en visualisatie-oefeningen.

Het concept 'bodymind' spreekt mij daarom wel aan. De opvatting dat lichaam en geest nauw met elkaar verweven zijn, is een praktisch uitgangspunt. Ik kan er in ieder geval goed mee uit de voeten.

Knopen leggen

Al heel lang geleden werd touw gebruikt om dingen aan elkaar vast te maken en om krachten over te brengen. Ook in deze tijd van high-tech gadgets is touw nog altijd een onmisbaar hulpmiddel. Het is daarom handig om diverse knopen te kunnen leggen.

Een voorbeeld van een nuttige knoop is de de visserssteek. Deze knoop komt van pas als je een touw aan een ring of aan een oogje moet bevestigen. Met behulp van de visserssteek heb ik bijvoorbeeld mijn stuntvlieger kunnen repareren, toen er een touw was geknapt.

Hieronder wordt de visserssteek uitgelegd. De beschrijving is ontleend aan Het Knopenboek van Gerhardt Mulder. (ISBN: 90-5513-547-X).

De vijf elementen

Al sinds de klassieke oudheid worden er vijf verschillende elementen onderscheiden: aarde, water, vuur, lucht en ruimte. Hoewel de vijf elementen niet erkend worden binnen het hedendaagse technisch-wetenschappelijke wereldbeeld, zou ik het toch niet zonder meer af willen doen als onzin.

Ik geloof namelijk dat de leer van de vijf elementen tot waardevolle inzichten kan leiden. Als je bijvoorbeeld niet lekker in je vel zit, kan inzicht in de werking van de elementen je misschien helpen te achterhalen waar dat nu aan ligt en wat je zou kunnen doen om je toestand te verbeteren. Uitgangspunt hierbij is dat voedingsmiddelen en activiteiten invloed hebben op de werking van de elementen in ons. Dit betekent dat we de elementen in harmonie kunnen krijgen door middel van de juiste voeding en door bepaalde dingen te doen of juist te laten.

Om het element aarde als voorbeeld te nemen: dit element hebben we nodig om stabiel en vol zelfvertrouwen te zijn. Als aarde overheerst, worden we suf, traag en lui. Een overmaat aan aarde zou je zelfs in een depressie kunnen doen belanden. In dit geval dienen we (simpel gezegd) aarde-voeding en aarde-activiteiten te vermijden.

Als één element overheerst, is het vaak zo dat er een gebrek is aan een ander element. Als we bijvoorbeeld een tekort hebben aan vuur, moeten we vuur-voeding nuttigen en activiteiten uitvoeren die het vuur-element versterken.

De Tibetaan Tenzin Wangyal Rinpoche heeft een interessant boek geschreven over de leer van de vijf elementen (zie boekgegevens hieronder). Als je meer wil weten over dit onderwerp, dan kan ik je het van harte aanbevelen.


Boekgegevens

Titel:
De helende kracht van de elementen. vitaliteit, evenwicht en helderheid in de spirituele traditie van Tibet

Auteur:
Tenzin Wangyal Rinpoche

ISBN:
9789056700911

Bachata workshop

Salsa is inmiddels een bekende latin-dans. Minder bekend bij het grote publiek is bachata. De muziek waar bachata op gedanst wordt is een stuk rustiger dan die van salsa en de dans zelf heeft een behoorlijk sensueel karakter. Ik vind het een hele mooie dans en ik neem daarom iedere gelegenheid te baat om er meer van te leren.

Gisteren gaf Lee El Gringuito uit Amerika hier in Den Haag een bachata-workshop. Uiteraard kon ik deze gelegenheid niet aan me voorbij laten gaan, dus heb ik de workshop gevolgd. Het was behoorlijk intensief, Lee behandelde in een hoog tempo allerlei figuren en technieken. Ik heb er een hoop van geleerd, al zal ik er helaas niet alles van kunnen onthouden. Het bijwonen van de workshop was voor mij in ieder geval beslist de moeite waard!

Hieronder twee YouTube video's van Lee El Gringuito in actie:

Tao van productiviteit

Regelmatig lees ik de Zen Habits blog van Leo Babauta. Babauta schrijft hier over werk en productiviteit. Vaak zitten er hele lezenswaardige posts tussen. Zojuist las ik een wel heel interessante post: the tao of productivity. Aan de hand van citaten uit de Daodejing (ook wel: Tao te ching) geeft Babauta zijn visie op productiviteit weer. Het is een pleidooi voor een meer ontspannen manier van werken, of zoals Babauta zijn post afsluit: Do your work, then step back.

Klik hier om de (Engelstalige) post op Zen Habits te lezen.

Het Levensweb

Een levend organisme (en dus ook het menselijk lichaam) is op te vatten als een machine. Deze manier van denken wordt het mechanicisme genoemd. Het mechanicisme is zeer vruchtbaar gebleken; feitelijk danken wij hieraan onze verworvenheden op het gebied van de geneeskunde. Toch heeft het wezenlijke tekortkomingen, want er zijn zaken die vanuit mechanistisch perspectief niet (of niet afdoende) verklaard kunnen worden.

Als men op zoek gaat naar een alternatief voor het mechanicisme, komt men al gauw uit bij het vitalisme. In het vitalisme wordt het bestaan van een niet-stoffelijk iets veronderstelt, namelijk 'levenskracht'. Volgens deze denkwijze worden levensprocessen door deze levenskracht gestuurd en gereguleerd.
Het vitalisme is op het eerste gezicht bijzonder aantrekkelijk. Voor het gevoel is het zeer aannemelijk dat groei, ontwikkeling en genezing worden bestiert door levenskracht. Zo wordt bijvoorbeeld de werking van yoga- en qigong oefeningen traditioneel verklaard aan de hand van vitalistische concepten. Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het echter wenselijk geen extra aannames te doen, tenzij dit strikt noodzakelijk is (het scheermes van Ockham¹). De vraag is dus: is het mogelijk om meer inzicht te krijgen in levende systemen zonder het bestaan van levenskracht te veronderstellen?

Het antwoord hierop lijkt 'ja' te zijn.

Fritjof Capra presenteert in zijn boek 'Het Levensweb' een theoretisch kader dat de beperkingen van het mechanicisme moet overkomen zonder uit te gaan van het bestaan van levenskracht. Een centraal punt in Capra's betoog is dat men moet onderkennen dat een levend systeem zowel een materiële structuur als een organisatiepatroon heeft.

Een zeer interessant concept in het boek is het begrip 'autopoiese'. Capra gebruikt dit begrip om de aard van het organisatiepatroon van levende systemen aan te duiden. 'Auto' betekent 'zelf' en 'poiese' betekent in het Grieks 'scheppend'. 'Autopoiese' betekent dus 'zelfscheppend'.
Een autopoietisch systeem heeft een drietal kenmerken:
• het schept zichzelf;
• het begrenst zichzelf;
• het houdt zichzelf in stand.

De bacteriële cel is het eenvoudigste autopoietische systeem dat in de natuur wordt aangetroffen.

Capra bespreekt een aantal computerprogramma's waarmee men autopoietische sytemen gesimuleerd heeft. Hoewel deze simulaties de complexiteit van een levende cel bij lange na niet benaderen, laten ze wel zien dat het concept van autopoiese hout snijdt.

Tot slot gaat Capra in op de mogelijke implicaties van de door hem geschetste zienswijze voor de samenleving.

Naar mijn mening verdienen de ideeën van Capra serieuze aandacht. Ik denk dat het door hem besproken theoretische kader een waardevolle bijdrage kan leveren aan de geneeskunde, de oplossing van maatschappelijke vraagstukken en een effectief milieubeleid.



Boekgegevens

Titel:
Het Levensweb: levende organismen en systemen: verbluffend nieuw inzicht in de grote samenhang.

Auteur:
Fritjof Capra

ISBN:
9021529939


_________________________________________

¹Het principe van 'het scheermes van Ockham' wordt toegeschreven aan de 12^e eeuwse filosoof Willem van Ockham. Het kan als volgt verwoord worden: 'De eenvoudigste verklaring is meestal de beste.' Vandaar de voorkeur voor zo min mogelijk aannames binnen de wetenschap.