Een
van de uitgangspunten van het kritisch denken is dat buitengewone
beweringen om buitengewone bewijzen vragen. Dit wordt ook wel
aangeduid als de Sagan-standaard (genoemd naar de astronoom Carl
Sagan). Eveneens staat het bekend als het ECREE-aforisme
(Extraordinary claims require extraordinary evidence).
Zoals
ik het begrepen heb, is plausibiliteit het criterium. Hoe minder
plausibel de bewering, hoe buitengewoner die bewering is. Maar hoe
kan ik de plausibiliteit van een bewering beoordelen? Ik zou kunnen
nagaan in hoeverre de bewering rijmt met reeds bestaande kennis
waarvan de juistheid in hoge mate aangetoond is. Maar dit werpt weer
een ander probleem op: ten aanzien van heel veel kennisgebieden ben
ik op zijn best een redelijk geïnformeerde leek, maar in veruit de meeste gevallen ben ik volkomen onwetend. Dat maakt het goed hanteren van de
Sagan-standaard voor mij behoorlijk lastig.
Daarom
stel ik voor niet in eerste instantie de plausibiliteit van een
bewering als maatstaf te nemen, maar de implicaties ervan. Als iemand
bijvoorbeeld beweert dat God tot hem of haar spreekt, dan kan dat wel
of niet waar zijn. Behalve voor die persoon zelf, maakt dat verder niet
zoveel uit voor mij of ieder ander. Maar als die persoon stelt dat
God geboden heeft dat iedereen zich voortaan alleen te voet mag
verplaatsen, en dat het gebruik van elk ander vervoersmiddel streng
verboden is, dan heeft dat zeer verstrekkende implicaties. Dan mag –
en moet zelfs – extreem sterk bewijs verlangd worden.
Hetzelfde
geldt voor therapieën. Als gezegd wordt dat bijvoorbeeld de inname
van knoflook de duur en intensiteit van verkoudheid bekort, dan
volstaat wat mij betreft anekdotisch bewijs. Aanvullend wetenschap onderzoek zou welkom zijn, maar ik zou geen hele hoge eisen stellen aan de kwaliteit van die studie. Maar als wordt gezegd wordt
dat de inname van knoflook een
bepaalde agressieve vorm van kanker kan genezen, dan heeft dat verstrekkende
implicaties, en mag dus buitengewoon bewijs verlangd worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten